شنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ , 13 August 2022

تاریخ انتشار : شنبه ۱۷ تير ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۵۱

بنیاد آب با انتشار بیانیه ای هشدار داد:بدون تردید در آینده نه چندان دور با گسترش رقابت‌ها بر سر منابع آب محدود، منازعات بر سر تقسیم آب شدت گرفته و به گوشه و کنار کشور تسری پیدا خواهد کرد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا،در این بیانیه که به امضای 110 کارشناس فعال در این حوزه رسیده، تاکید شده است که باید رابطه ای دوسویه میان بخش آب و استراتژی های توسعه ای برقرار شود.
در این بیانیه ابتدا به وضعیت مدیریت آب کشور اشاره شده و آمده است: هم اکنون به دلیل مجموعه رویدادها در فرآیند تحولات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، ناشی از رویکرد حاکم بر توسعه ناموزون کشور، توسعه و مدیریت منابع آب با چالش‌ها و مشکلات عمیقی مواجه شده است.
امضاکنندگان این بیانیه می افزایند: چالش‌ها و مشکلات عمیق موجود در ابعاد مختلف، چه در بعد عرضه و تقاضا و چه در بعد کمی و کیفی به مرحله فوق‌العاده خطیر، بحرانی و سرنوشت‌سازی رسیده است؛ به نحوی که پایداری حیات در کل جنبه‌های آن در پهنه کشور را در معرض تهدیدهایی جدی از جمله نابودی مهمترین اکوسیستم‌های آبی کشور، تحمیل اضافه برداشت به منابع آب زیر زمینی به میزان 110 تا 120 میلیارد متر مکعب و افزایش مستمر دشت‌های ممنوعه، کاهش رطوبت خاک و تشدید بیابان زایی، ناتوانی نظام تخصیص آب برای جلوگیری از برداشت بیش از حد مجاز از ظرفیت‌های آبی و رعایت حقابه‌های محیط زیست، آلودگی رو به گسترش و کاهش کیفیت منابع آب، توسعه ناهمگون کلان شهرها و بحران مهاجرت و اشتغال روبرو کرده است.

** علل و عوامل پیدایش وضعیت موجود
در بخش دیگری از این بیانیه، به علل و عوامل پیدایش وضعیت موجود پرداخته شده و اضافه شده است: جستجوی شرایط و عوامل ایجاد کننده چنین وضعیتی آشکار می‌سازد که همزمان با تغییرات چشمگیر در روند توسعه و عمران کشور از دهه 1340، دولت‌ها به تنها بازیگر در عرصه مدیریت آب تبدیل شده‌اند.
در این بیانیه آمده است: برنامه‌ریزی متمرکز و تحکمی، تمرکز صرف بر منبع مالی و تکنولوژی، مدیریت سازه‌ای و رویکرد مهندسی و عمران نقطه‌ای، توسعه متوازن متکی به جوامع محلی را از صحنه حذف و نقش جامعه را بسیار کم اثر و محدود کرده است.
علاوه بر این، در چنین چارچوب و ساختاری، تاثیر‌گذاری یک سویه برنامه‌های ایجاد اشتغال، در بخش‌های کشاورزی، صنعت، تامین سلامت و امنیت غذایی، موجبات تضعیف بیشتر سیاست‌های حفاظت از منابع آب را فراهم کرده است.

** چشم انداز آتی
این بیانیه می افزاید: بدون تردید در آینده نه چندان دور با گسترش رقابت‌ها بر سر منابع آب محدود، منازعات بر سر تقسیم آب شدت گرفته و به گوشه و کنار کشور تسری پیدا خواهد کرد.
آثار و تبعات پیشران‌های شناخته شده‌ای نظیر رشد اقتصادی، تولید انرژی و امنیت غذایی اثرات معنی‌دارتری بر سیر تحولات مدیریت آب خواهند گذاشت.
تحولات جمعیتی و شهری و مهاجرت‌های کلان نسبت به گذشته شکل متفاوتی پیدا خواهند کرد. این عوامل تاثیرگذار همراه با فرآیند جهانی شدن، تجارت آزاد، بیوتکنولوژی، تغییرات اقلیمی، شرایط پیچیده‌تری از امروز را فراهم می‌کنند و درنگ بیشتر در تغییر شرایط، مقابله با عوامل پیش گفته را با خطرات بیشتری همراه خواهد کرد.
در بیانیه بنیاد آب آمده است: برای برون رفت از شرایط حاکم باید یک گذر تاریخی بسیار مهم و حیاتی برای بازسازی و اعتلای نظام مدیریت آب کشور در نظر گرفته شود. در این میان، تغییر دیدمان و تحولات مبتنی بر اصلاحات ساختاری مدیریت آب، ایجاد تنوع و وارد کردن تدابیر و فرآیندهای نو و پویا به منظور افزایش اثربخشی در ساز وکارهای اداری و افزایش سهم تدابیر و سازکارهای اقتصادی و نهاد بازار و توافق و ارتباطات شبکه‌ای، اجتناب ناپذیر است.

** راهکارها
امضا کنندگان این بیانیه که جمعی از کارشناسان، محققان و دانش پژوهان کشور هستند، با ابراز نگرانی جدی از تهدیدات فعلی و بالقوه آتی راهکارهایی را در سه مقوله پیشنهاد کرده است.

** راهکار نخست: مدیریت کلان توسعه
نخستین پیشنهاد مطرح شده در این بیانیه «مدیریت کلان توسعه» است؛ در این ارتباط آمده است: آب به عنوان منبع اثرگذار، فراتر از مرزهای بخش‌های مختلف عمل می‌کند. برای مدیریت این منبع حیاتی، به تشخیص ارزش آب به بیان اقتصادی و اتخاذ رویکردهای کامل و به هم پیوسته برای کنترل و مدیریت تقاضای آب در سطح فرابخشی نیاز است. از اینرو ضرورت دارد که با توجه به اهمیت نقش کلیدی آب به عنوان یک منبع، در مدیریت کلان توسعه کشور در سطح فرابخشی، رابطه دوسویه و موثری میان بخش آب و سیاست‌ها و استراتژی‌های توسعه برقرار شود.
در ادامه بیانیه بنیاد آب آمده است: از یک طرف تقاضا و مصرف آب به شدت از محرک‌های بیرون از بخش آب تاثیرپذیر است، از طرف دیگر در برابر تقاضای آب بخش‌های مختلف برای تخصیص و استفاده ازمنابع آب، شرایط این منبع در معرض تغییر قرار می‌گیرد و پیامدهای آن می‌تواند به نوبه خود موجبات تغییرات مهمی را در فرآیند توسعه ایجاد کند.
در این بیانیه تاکید شده است: به منظور مدیریت اصولی و پایدار این شرایط ضروری است سیاست‌هایی مورد توجه قرار گیرد که نخستین سیاست، «پایه‌گذاری و ایجاد سامانه بهم پیوسته مدیریت منابع آب شامل سیاست‌ها، نهادها و سایر ابزارهای لازم و اولویت‌بندی برنامه‌های عملیاتی توسعه و عمران در چارچوب طرح جامع توسعه پایدار کشور بر پایه‌های آمایش‌سرزمین با محوریت چرخه منابع آب و ایجاد تحولات لازم در الگوهای مصرف و معرفی شاخص‌های پایش است.
از منظر این بیانیه، دومین سیاست، «توسعه روستاها مبتنی براشتغال مولد جایگزین، ارتقای بهره‌وری و کاهش تلفات آب در بخش‌های مصرف و توسعه زنجیره ارزش تولید کشاورزی تا مصرف کننده، احیا و بازسازی اکوسیستم‌های تخریب شده و یا در معرض تهدید و مواجهه با روند افزایشی آلودگی منابع آب کشور با هدف اصلی کاهش برداشت از منابع است.
ارتقای نظام تصمیم‌گیری مبتنی بر مشارکت‌های واقعی مردم، ذینفعان، بخش‌های غیر دولتی و سرمایه‌های اجتماعی از مرحله سیاست‌گذاری تا اجرا و بهره‌برداری سومین سیاست های مطرح شده در این بیانیه است.

** راهکار دوم: مدیریت در بخش آب
در این بیانیه به مواردی از جمله «اهتمام به تجدید نظر در ساختار تشکیلاتی و نظام مدیریت آب کشور با هدف تقویت بنیان‌های مدیریت یکپارچه منابع آب و رویکرد به سمت تحقق مدیریت حوزه آبریز به عنوان واحد اصلی ساختاری در مدیریت آب کشور و تقویت‌ساز و کارهای نظارتی مبتنی بر سرمایه‌های اجتماعی» تاکید شده است.
این بیانیه می افزاید: طرح تعادل بخشی آب‌های زیر زمینی کشور با توجه به ارزیابی اقدامات گذشته، نوع نظام حقوقی و بهره‌برداری موجود و مطلوب این منابع و برنامه‌ریزی برای تغییرات اجتماعی از طریق اطلاع‌رسانی و آموزش، تقویت و اصلاح انگیزهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و انتخاب روش شناسی مناسب برای تدوین مجموعه طرح‌های اجرایی و نظارت و ارزیابی اقدامات با همکاری گروداران وجوامع محلی باید مورد باز بینی قرار گیرد.
«تعیین تکلیف طرح‌های نیمه تمام توسعه منابع آب در انطباق واقعی آنها با اصول و مبانی توسعه پایدار و مهندسی دوباره»، «سرمایه‌گذاری به منظور انسجام بخشی به سامانه‌های جمع‌آوری، پردازش و ذخیره‌سازی و بالاخره مدیریت و شفاف‌سازی اطلاعات منابع و مصارف آب کشور به عنوان اصلی‌ترین مولفه در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیریت آب» و «ترویج فرهنگ گفتگوی آب، توسعه و تقویت ظرفیت‌های تحقیقاتی و فن‌آوری و همچنین بازنگری در نظام آموزش مدیریت آب با لحاظ مبانی مدیریت یکپارچه و ماهیت چندوجهی و چند تخصصی مدیریت آب» از دیگر موارد مطرح شده به عنوان راهکار مدیریت در بخش آب است.

** راهکار سوم: مشارکت نهادهای مدنی و نخبگان جامعه
این بیانیه در بخشی دیگر می افزاید: اکنون زمان آن فرا رسیده که نهادهای مدنی، صنفی و تخصصی کشور مانند صنعت احداث، جامعه مهندسان مشاور ایران، سندیکای شرکت‌های ساختمانی، کانون وکلای دادگستری، انجمن جامعه شناسی ایران، انجمن علوم مدیریت ایران، انجمن حقوقدانان و غیره، همچنین دانشگاهیان که مجموعه ذخایر علمی و تجربی کشور هستند، از حوزه‌های تخصصی خود فراتر عمل کرده و با عزم تقویت سرمایه اجتماعی و پذیرش مشارکت داوطلبانه و موثر در مسئولیت‌های وسیع‌تر و بیشتر اجتماعی با تهیه طرح‌های عملیاتی و اجرایی، به کمک دولت بشتابند تا بحران‌های فزاینده‌ای که پایداری و زیست ملت ایران را مورد تهدید قرار داده است رفته رفته کاهش یابند.
به زعم امضاکنندگان این بیانیه، خبرگان جامعه به عنوان یکی از نیروهای محرکه و اثرگذار می‌توانند شرایط دوران‌گذار از وضع موجود به مرحله نوین مدیریت آب را با هزینه‌های کمتر و آمادگی بهتری فراهم کنند. گروه نخبگان به ویژه حقوق‌دانان، جامعه‌شناسان، اقتصاددانان، برنامه‌ریزان و متخصصین در رشته‌های مختلف می‌توانند ظرفیت‌های اجماع‌سازی را تقویت نموده و از طریق اقناع استدلالی و ارائه نظرات مستقل، دولتمردان را در تصمیم‌گیری‌های کلیدی و اجرای موفق برنامه‌ها یاری دهند.

** پیشنهادها
امضاکنندگان این بیانیه پیشنهاد کرده است که برای شروع همکاری و انجام اقدامات عملی در محورهای راهکارهای سه‌گانه ذکر شده، دهه 1396 تا 1406 به عنوان دهه ملی آب نامگذاری شود و با پیش‌بینی همایش‌ها، مناسبت‌ها و سایر ابزارهای مناسب از خبرگان جامعه برای همکاری گسترده دعوت به عمل آید.
همچنین پیشنهاد شده است که زمینه‌های تشکیل تدریجی کمیسیون‌های همکاری ملی آب با حضور نخبگان مستقل و مورد وثوق برای رسیدگی به هر یک از موارد اصلی در جایگاه نهادی مناسب فراهم شود.
عبدالرضا فروغی رئیس موسسه بنیاد آب ایرانیان امروز در نشستی که به منظور تشریح این بیانیه برگزار شد، به خبرنگاران گفت: این بیانیه، نخستین بیانیه ای است که خطاب به اعضای شورای آب – که به ریاست رئیس جمهوری و عضویت وزرای نیرو، جهادکشاورزی و ... – منتشر می شود و به فراخور بازخوردهایی که در آینده اخذ می شود، بیانیه های بعدی نیز منتشر خواهد شد.
وی ادامه داد: هدف ما از این اقدام، قرار گرفتن در کنار دولت و پشتیبانی نهادهای تاثیرگذار در این زمینه است.
به گزارش ایرنا، موسسه بنیاد آب ایرانیان با هدف تقویت زمینه های مشارکت و ارتقا سطح آگاهی های همگانی با استفاده از ظرفیت های علمی، مدیریتی و مهندسی در تجلی مفاهیم
این موسسه در سال 88 با هدف ایفای نقش به عنوان پل ارتباطی بین نهادهای حکومتی،‌ مردم و مصرف کنندگان بخش آب برای رعایت بهتر و اصولتی تر از منابع آب شکل گرفته است.

نام :
نام خانوادگی:
آدرس ايميل :

نام کاربری :
کلمه عبور:

کلیه مطالب این سایت متعلق به پایگاه تحلیلی خبری نفت ، انرژی و اقتصاد بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.